به نام نامی ایران
به نام نامی انسان
ایران سرزمین مادری ام ،اولین نقطه ای که در جهان چشم به جهان گشوده ام اینجاست و تک تک نفسهای من در هوای ایرانم بوده است و بس و اگر رشدی بر من حاصل شده است این را می دانم که هرچقدر که ساقه و شاخه های من جهان را درنوردند ریشه های من در خاک ایرانم ریشه دوانده است و میدانم که اگر ضربه ای به ریشه هایم وارد شود ،ساقه هایم هرچقدر هم که پربار باشند خشک خواهند شد . واین را با تک تک سلولهایم لمس کرده ام که آغوش مادرم ایران زمین همیشه آغوش امن من خواهد بود
تاریخ این سرزمین را که میخوانم همچون کاوشگری که در حفاری هایش به دنبال اشیا ارزشمندی که رنگ و بویی از هویتش بدهد به کاوش انسان های ایران دوست و تاثیر گذار ایرانم میگردم ،بر میخورم به نامی به نام زن از اینجا به بعد حفاری ام سخت تر نمیشود نه به علت کمیابی بدین سبب که کمتر به آنها پرداخته شده است ،شمعی روشن میکنم و بدنبال دختران این مرز و بوم می گردم دخترانی که همچون برادرانشان به برای رشد وطنشان تلاش کردند و سعی کردند فراتر از زمانه خود حرکت کنند و تاثیر گذاران تاریخی باشند.
وظیفه خود می دانیم که به سهم خویش به روایت زندگی دختران ایران در ادوار های گذشته و حال ایران بپردازیم آنهایی که دغدغه مند بودند که علاوه بر زندگی خویش نگاهی ژرف اندیشانه تر به سرزمینشان داشته اند تا آنها هم خشتی بر دیواره تعالی سرزمینشان بنهند.
شایسته دانسته ام که اولین بانو که یادی از نامشان میکنیم از دیار سرزمین روانشناسی باشد که حق استادی بر تمام دانش آموختگان روانشناسی دارند
بانوپریرخ دادستان، اول فروردین ۱۳۱۲ در ایران چشم به جهان گشوند و در تهران متولد شدند و تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان خورشید آغاز کردند و بعدها خودشان همچون (خورشید) بر علم این سرزمین تابیدند و باعث رشد آن شدند و سپس دیپلم علمی خود را از دبیرستان ناموس در ۱۵ سالگی گرفتند و سپس دیپلم ادبی را از دبیرستان شاهدخت تهران در سال ۱۳۲۹ دریافت کردند.
بانو دادستان در حالی‌که ۱۶ سال بیش نداشتند در دومین آزمون اعزام به خارج از کشور شرکت کردند و به عنوان تنها زن حاضر در آن، پذیرفته و یک سال بعد عازم ژنو از شهرهای سوئیس شد و ایجا بود که فارغ از محدودیت های زمانه و جنسیت زدگی ها حرکت کردند.
درخشش بانو در طول تحصیل قبل از دکترا در دانشگاه ژنو باعث شد ژان پیاژه پدر روانشناسی کودک ،استاد راهنما پایان‌نامهٔ دکترای او را بپذیرد. باور پیاژه به دکتر دادستان به حدی بود که مسئولیت مرکز شناختی نیویورک را به او پیشنهاد کرد. اما دادستان که عاشق وطن بود پیشنهاد را نپذیرفت ودر جواب پیشنهاد دکتر پیاژه می گوید: { کشور شما امثال من زیاد دارد،اما کشور من ندارد و من باید برگردم}
سپس او به همراه دکتر منصور به ایران باز می گردند و ژان پیاژه در نامه ای به رییس وقت دانشگاه تهران دکتر علی اکبر سیاسی می نگارد بدین قرار که
{آقای رییس خانم دادستان و آقای منصور تز هایی را به دانشگاه ژنو ارایه دادند که در آرشیو روانشناسی دانشگاه به چاپ خواهد رسید و من هم از این آثار در کتابی که در دست نگارش دارم استفاده کرده ام آقای رییس خیلی خوشحالم که خانم دادستان و آقای منصور به لطف حمایت شما بتوانند تحقیقاتشان را در ایران ادامه دهند این تحقیقات برای کشور شما مفید خواهد بود}
ایشان دبستانی را در نزدیکی خیابان فلسطین تاسیس کردند و نام این مدرسه رویا بود ، واقعا چه کسی می داند که بانو پریرخ چه رویایی برا فرزندان ایران داشت ،این مدرسه با نظارت و مدیریت خود خانم دادستان اداره میشد و در آنجا سه زبان فارسی و انگلیسی و فرانسوی تدریس میکرند ،بانو به صورت شخصی به همه دانش آموزان رسیدگی می کردند
بعد از ورود به ایران، بانو دادستان مسئولیت نخستین مرکز هدایت حرفه‌ای و هدایت تحصیلی را بر عهده گرفتند. او دو سال مسئولیت دفتر روان‌شناسی دانشگاه پلی‌تکنیک را با نظارت دانشگاه فرانسه و برای هدایت دانشجویان عهده‌دار شدند. وی در سال ۱۳۵۴ به اصرار دکتر علی‌اکبر سیاسی به گروه روانشناسی دانشگاه تهران پیوستند.

دکتر دادستان در سال ۱۳۵۹ به عنوان دانشیار و مدیر گروه روانشناسی دانشگاه تهران انتخاب گردید. با تلاش بی‌وقفه در پژوهش وتألیف، دکتر دادستان توانستند به درجه استاد تمامی در گروه روانشناسی دانشگاه تهران در مدت کوتاهی (در سال ۱۳۶۵) برسند. از استاد دادستان بیش از ۱۵ کتاب و ۵۰ مقاله باقی است. او عهده‌دار چندین طرح پژوهشی در سطح ملی بوده‌است. در سال ۱۳۸۱ در حالی‌که به تازگی به عنوان یکی از پُرکارترین استادان دانشگاه تهران شناخته شده بودند و تدریس بیش از ۱۷ واحد درسی را به عهده داشتند، به اجبار بازنشسته گردیدند. دکتر دادستان جزو معدود استادانی در دانشکده روانشناسی بودند که از امضای حکم بازنشستگی امتناع ورزیدند و به این حرکت مدیریت دانشکده و دانشگاه تهران شدیداً اعتراض کردند. همگام با استاد دادستان، دانشجویان گروه روانشناسی به این حرکت دانشگاه تهران اعتراض کرده، خواستار لغو حکم بازنشستگی وی شدند.
ایشان پژوهش را همیشه مقدم بر آموزش میدانستند ودقت ایشان در پژوهش ها زبانزد بوده است و دانشجویان خود را محقق بار می آوردند و به تحقیق وامیداشتند ایشان اصرار بر این داشتند که از ریشهای فرهنگی و زبانی ایرانی استفاده کنند به دانشجویان خود متذکر می شدند که فارسی بنویسند و فارسی صحبت کنند، یکی از کارهای بانو واژه سازی برای رشته روانشناسی بود، واژه هایی را انتخاب میکردند که منطبق بر اصول فارسی باشد به عنوان مثال کلمه نورز که جزو کلمات تخصصی روانشناسی است را ایشان به روان آزردگی ترجمه کرده اندو بسیار در این کار تبحر و دانش داشتند.
از سر همین علاقه هم دکتر دادستان از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۹ مدیر دفتر مطالعات و تحقیقات علوم انسانی معاونت پژوهشی و برنامه‌ریزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و از ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۹ مدیر گروه روانشناسی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) بود. او در سال ۱۳۸۲ فصلنامه روانشناسان ایرانی را با همکاری دانشگاه آزاد تأسیس نمود.

ایشان در سال ۱۳۸۱چهره ماندگار روانشناسی ایران شدند و خیلی ها ایشان را به عنوان مادر علم روانشناسی ایران یاد می کنند.

درگذشت
بانودادستان صبح شنبه ۲۲ آبان ماه ۱۳۸۹ به علت بیماری سرطان در سن ۷۷ سالگی در تهران درگذشتند و این غم سنگینی برا جامعه روانشناسی بود و هست…
سالهایی است که ما دیگر این بانوی روان و جان را در میان خود نداریم اما هنوز آثار و کتاب های ایشان در میان ما هست ، در آن روزی لباس استادی بر تن میکنی به اندازه تمام روزهای تابش بی دریغت بر شاگردانت هر قلمی که آنها پس از تو در دستانشان بگیرند میلاد دوباره توست…

یادشان گرامی

منابع:

پرواز ژنو- تهران، مستندی از زندگی پریرخ دادستان
 انجمن روانشناسی دانشگاه تربیت معلم – آشنایی با دکتر پریرخ دادستان

کتاب زنان پیشرو،نویسنده : الهام نظری

استاد پریرخ دادستان، چهره ماندگار روان‌شناسی ایران